اصغر فرهادی و چند بازیگر فیلم جدایی نادر از سیمین پس از دریافت جوایز بهترین فیلم، بهترین بازیگران مرد و زن در جشنواره برلین

توفیق فیلم آخر اصغر فرهادی به نام "جدایی نادر از سیمین" در جشنواره فیلم فجر و سپس در جشنواره فیلم برلین با فیلمنامه‌ای سنجیده و درست به دست آمده که ریتم فیلم را به صورتی دقیق و حساب‌شده، تنظیم می‌کند.

معرفی محیط و آدمها، پرداخت تنش‌های دراماتیک، تناسب حوادث اصلی و فرعی، تعادل صحنه‌های داخلی و خارجی... همه چیز به فیلمنامه استوار فیلم برمی‌گردد؛ چیزی که در سینمای امروز ایران، به علل گوناگون، از جمله برداشت غلط از تئوری "سینمای مؤلف" مورد غفلت قرار می‌گیرد.

فیلم "جدایی نادر از سیمین" از مقدمه‌چینی‌های زایدی که در بسیاری از فیلم‌های ایرانی، از جمله در فیلم پیشین فرهادی به نام "درباره الی" دیده می‌شود، نیز دور مانده است. دو شخصیت اصلی فیلم، محیط داستان و حتی مضمون اصلی فیلم (داوری) در همان اولین صحنۀ ساده و استیلیزه فیلم معرفی می‌شوند: زمینه‌ای خالی با یک زوج جوان که رو به ما (دوربین) نشسته‌اند و داوری ما را می‌طلبند.

در ابتدا این سیمین است که قصد دارد از نادر جدا شود و دلایل خود را باز می‌گوید: او از شرایط ایران به تنگ آمده و مایل است دختر خود را در خارج، در محیطی بهتر و مساعدتر بزرگ کند.

نادر (پیمان معادی) با او مخالف است و قصد دارد در ایران بماند. او هم دلایل خود را دارد: وابستگی به شغل و محیط، نگرانی به حال پدر بیمارش که به مراقبت نیاز دارد و....

سیمین (لیلا حاتمی) در جمله‌ای گفته و ناگفته، که به خوبی شنیده می‌شود، بر نکته‌ای اساسی انگشت می‌گذارد: جامعه ایران محیطی نیست که در آن مردم راحت و انسانی زندگی کنند. از همین جا زمینه اجتماعی فیلم جوانه می‌زند.

زن از دادگاه یکراست به خانه می‌رود. در پلکان خانه با چند کارگر روبرو می‌شود که پیانوی بزرگی را برای فروش از خانه بیرون می‌برند. در صحنه‌ای فشرده و بی‌نهایت گویا مشکلات جامعه‌ای که نمی‌توان در آن "زندگی راحت" داشت، برملا می‌شود.

این صحنۀ کمابیش نمادین با دقت و وسواس، با تیزبینی و موشکافی درخور تنظیم شده است... پیانوی بزرگ در پاگرد دو "طبقه" گیر کرده است و کارگران با زن بر سر دستمزد خود چانه می‌زنند. قرینه همین چانه زدن را در صحنه‌ اولین دیدار نادر با حجت (شهاب حسینی) می‌بینیم.

به دنبال این مقدمه ضروری، صحنه بعد در ماشین سیمین می‌گذرد که او برای راضیه (زنی سنتی از طبقه‌ پایین) شرایط کار در خانه را تشریح می‌کند. اندکی بعد، و با تمهیدی درباره باردار بودن "راضیه" با همسرش حجت آشنا می‌شویم. از این لحظه کشمکش دو خانواده، با تنشی قوی، با ضرب‌آهنگی سنجیده که به دقت توسط کارگردان تنظیم شده، تماشاگر را با سیر درام پیش می‌برد و او را یک لحظه رها نمی‌کند.

شناخت روانی و عاطفی

لیلا حاتمی و پیمان معادی بازیگران اصلی فیلم جدایی نادر از سیمین

نکته بارز فیلم شناخت درست کارگردان از آدمهای فیلم است، که به ویژه در کاوش شخصیت و روحیات مردم عادی جامعه، چشمگیر است. پیوندهای عاطفی و علقه‌های احساسی به سادگی و شیرینی، بی‌آنکه به زبان آید، القا می‌شود. پیوند راضیه که پیچیدگی‌ها و مشکلات روانی همسر خود را درک می‌کند. پیوند عمیق نادر به پدر و همسر و دخترش. عشقی خاموش که هرگز به کلام در نمی‌آید.

دغدغه "حقیقت" در این فیلم نیز مانند کار قبلی فرهادی آشکار است و مانند موتور یا محرکی درونی آدم‌ها را درگیر می‌کند، و این نیز به یمن فیلمنامه یکدست و استادانه فیلم است. اینجا نیز تنها آدم‌های فیلم نیستند که در بازی "حقیقت" درگیر می‌شوند. در صحنه‌ای که زن به جستجوی پیرمرد به خیابان رفته است، ظاهرا برخورد پیش می‌آید که حقیقت آن هرگز بر تماشاگر روشن نمی‌شود. از زبان زن می‌شنویم که در خیابان ماشینی به او ضربه زده که می‌توانسته علت اصلی سقط جنین او باشد. اما آیا چنین ضربه‌ای واقعا وارد آمده است؟ هیچ نمی‌دانیم.

فیلم ساختاری دورانی دارد. در پایان باز هم در دادگستری هستیم، با همان زوج جوان که همچنان بلاتکلیف در انتظار "قضاوت" هستند. سرنوشت آنها در ظاهر در دست دختر آنهاست که باید تصمیم بگیرد با کدام باشد. اما فیلم هیچ دلیلی برای خوش‌بینی نمی‌بیند. مدار فیلم با گسترش حلزونی، آدم‌ها را به مرحله‌ای دورتر برده است: حالا نادر هم بر جدایی از سیمین اصرار دارد؛ جز این همه چیز همان است که بود.

تجمع های پراکنده معترضان در اولین روز اسفند ماه و پیامد های آن، عبور ناوهای ایرانی از کانال سوئز، تقدیم لایحه بودجه سال آینده به مجلس و درخشش فیلم "جدايی نادر از سیمین" در جشنواره برلين از مهمترین رخدادهای ایران در طول هفته گذشته بودند.

جنبش اعتراضی؛ فضای امنیتی و تجمع های پراکنده

تجمع دانشجویان دانشگاه شیراز در اعتراض به مرگ حامد نورمحمدی با دخالت حراست و بسیج دانشگاه به خشونت کشیده شد

روز یکشنبه اول اسفند ماه، خیابان های مرکزی تهران و برخی از شهرهای دیگر ایران، بار دیگر صحنه حضور گسترده نیروهای نظامی، انتظامی و امنیتی بود.

ایجاد فضای امنیتی، واکنشی به فراخوان مخالفان دولت برای یک گردهمایی به منظور بزرگداشت "شهدای ۲۵ بهمن" تلقی می شد.

پیشتر، اعلام شده بود که روز دوشنبه ۲۵ بهمن، در جریان تظاهرات اعتراض آمیز مخالفان دولت ایران، دو جوان دانشجو به نام های صانع ژاله و محمد مختاری، کشته شده اند.

شورای هماهنگی راه سبز امید، یک تشکل سیاسی نزدیک به میرحسین موسوی و مهدی کروبی، از رهبران مخالفان دولت، این جان باختگان را از شهدای جنبش سبز دانست و مردم را برای یک گردهمایی دیگر در اول اسفند به منظور بزرگداشت آنان فراخواند.

اردشیر امیرارجمند، مشاور میرحسین موسوی، در گفت و گو با شبکه تلویزیونی رسا، از اعضای سپاه، بسيج و نيروى انتظامى خواست که در كنار مردم باشند و از برخورد خشونت آمیز با تظاهر کنندگان خودداری کنند.

اما مصطفى محمد نجار، وزير كشور ايران، با اشاره به فراخوان مخالفان برای تجمع، تأکید کرد که "قطعا با آنها برخورد مى شود."

روز یکشنبه اول اسفند، نیروهای انتظامی و امنیتی با حضوری پرتعداد تلاش کردند که از شکل گرفتن هر گونه تجمعی جلوگیری کنند.

با این حال روزنامه نیویورک تایمز از قول شاهدان عینی نوشت که علیرغم حضور گسترده نیروهای امنیتی، و نامناسب بودن هوا، گروه های بزرگی از تظاهرکنندگان در تهران تجمع کردند.

گزارش هایی هم از درگیری های پراکنده در تهران و تجمع های اعتراض آمیز در شهرهای شیراز، اصفهان، رشت، مهاباد و مریوان منتشر شد.

اما خبرگزاری مهر در گزارشی تحت عنوان "یک عصر آرام در تهران خسته از آشوب" رسانه های غربی را به فضاسازی متهم کرد و نوشت که "امروز هیچ درگیری قابل توجهی در تهران رخ نداده است."

روز دوشنبه دوم اسفند، اعلام شد که یک دانشجوی دانشگاه شیراز به نام حامد نورمحمدی، در جریان تظاهرات روز پیش در این شهر جان باخته است.

برخی از وب سایت های نزدیک به مخالفان حکومت ایران، مأموران امنیتی را به "پرت کردن" این دانشجو از یک پل روگذر متهم کردند و سایت دانشجو نیوز نوشت که او "در حال فرار از دست مأموران امنیتی و بسیجی" کشته شده است.

در مقابل، محمد موذنی، رئیس دانشگاه شیراز، در گفتگو با خبرگزاری فارس تأکید کرد که حامد نورمحمدی در تجمعات شرکت نداشته و دلیل مرگ او تصادف با یک دستگاه خودرو سواری شخصی بوده است.

با این حال، روز بعد، جمعی از دانشجویان دانشگاه شیراز در داخل محوطه این دانشگاه گرد آمدند و از مسئولان دانشگاه خواستند که در مورد چگونگی کشته شدن حامد نورمحمدی توضیح بدهند.

بنا به گزارش برخی از منابع نزدیک به مخالفان دولت، این تجمع اعتراضی نیز با دخالت نیروهای حراست و بسیج دانشگاه به خشونت کشیده شد.

حضور گسترده نیروهای انتظامی و امنیتی در سطح شهر تهران و ایجاد فضای امنیتی در روزهای گذشته، بار دیگر نشان داد که فتنه خواندن و مرده انگاشتن حرکت اعتراضی مخالفان حکومت ایران، هیچ یک نتوانسته به حیات سیاسی این جنبش پایان دهد.

جنبش اعتراضی؛ حبس خانگی رهبران

میرحسین موسوی و مهدی کروبی همچنان در حبس خانگی بسر می برند

در طول هفته ای که گذشت، میرحسین موسوی و مهدی کروبی همچنان در حبس خانگی بودند.

جمعه گذشته، احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان در خطبه های نماز جمعه تهران تظاهر کنندگان مخالف حکومت را "چهار تا آدم شاخ شكسته" توصیف و تلویحا پیشنهاد کرد که قوه قضائيه، رهبران مخالفان دولت را در خانه خودشان زندانی و همه ارتباطات آنها با بیرون را قطع کند.

در واکنش، علی مطهری، نماینده اصولگرای منتقد دولت در مجلس ایران، در نامه ای خطاب به آقای جنتی، حبس خانگی رهبران مخالف دولت را بدون رسيدگی اتهامات آنها در دادگاه صالح و صدور حكم قانونی، غیر قابل اجرا دانست.

از سوی دیگر، محمدرضا خاتمی، دبیرکل سابق جبهه مشارکت، در نامه‌ای خطاب به صادق لاریجانی، رئیس قوه قضائیه، از اظهار نظر او در باره رهبران مخالف دولت، انتقاد و رئیس دستگاه قضایی را به صدور حکم درباره پرونده‌ای که هنوز مفتوح است، متهم کرد.

صادق لاریجانی، پیشتر، به دنبال برگزاری تظاهرات ۲۵ بهمن، رهبران جنبش اعتراضی را به "جهالت، ضلالت، تفرعن و حق کشی" متهم کرده بود.

از آغاز هفته، ماموران حکومتی یک دیوار بزرگ آهنی در معبر ورودی خانه‌ میرحسین موسوی قرار دادند و ارتباط او را با دنیای بیرون بیش از پیش قطع کردند.

در روزهای میانی هفته، از دستگیری علی کروبی، فرزند مهدی کروبی، همچنین حمله نیروهای لباس شخصی به خانه مهدی کروبی و شکستن شیشه های آن هم گزارش هایی منتشر شد.

روز سه شنبه سوم اسفند، ماموران امنیتی منزل مهدی کروبی را تفتیش و بسیاری از اسناد و کتاب‌های او را توقیف کردند.

روز بعد، شاخه خارج از کشور سازمان مجاهدين انقلاب اسلامى، از تشکل های اصلاح طلب، با انتشار بیانیه ای حصر خانگى رهبران مخالف دولت را محكوم كرد.

علاوه بر آن، جمعی از "جوانان احزاب اصلاح طلب" هم با انتشار بیانیه ای اعلام کردند که در صورت ادامه حصر خانگی میرحسین موسوی و مهدی کروبی، بار دیگر از مردم خواهند خواست که به خیابان ها بیایند.

جنبش اعتراضی؛ "حمایت خواص"

آیت الله وحید خراسانی از کسانی که بدون داشتن تشخیص درست فقهی، حکم حبس صادر می‌کنند، انتقاد کرد

در جریان تجمعات اعتراضی روز یکشنبه اول اسفندماه، جمع زیادی از معترضان در تهران و برخی از شهر های دیگر بازداشت شدند.

منایع نزدیک به مخالفان دولت، به نقل از شاهدان عینی، تعداد بازداشت شدگان را صدها نفر اعلام کردند.

یکی از دستگیر شدگان، فائزه هاشمی، فرزند اکبر هاشمی رفسنجانی بود که پس از مدت کوتاهی آزاد شد.

اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس خبرگان و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، پس از انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری، بارها از سوی حامیان دولت تلویحا به جانبداری از رهبران مخالف حکومت ایران متهم شده است.

روز سه شنبه سوم اسفند، علی سعیدی، نماینده رهبر ایران در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، بدون نام بردن از کسی، بار دیگر "حمایت برخی از خواص" را از عوامل بازدارنده در مسیر برخورد با مخالفان دانست.

همزمان، غلامحسین محسنی اژه ای، دادستان کل ایران، حمایت از رهبران جنبش مخالفان دولت را همچون حمايت اشخاص از ضدانقلاب و اقدامی تحمل ناشدني توصیف کرد.

محمدرضا باهنر، دبيركل جامعه اسلامی مهندسين، هم در یک نشست خبری با اشاره به انتخابات آینده هیأت رئیسه مجلس خبرگان، تأکید کرد که اتفاقات سیاسی اخیر در انتخاب رئيس مجلس خبرگان بی‌تاثير نخواهد بود.

اما علی مطهری، نماینده تهران در مجلس، مواضع رییس مجلس خبرگان را "روشن" دانست و حذف او از صحنه سیاسی را لطمه ای به انقلاب و نظام ارزیابی کرد.

از سوی دیگر، آیت الله حسین وحید خراسانی، از مراجع تقلید شیعه، این هفته در یکی از جلسات درس خارج فقه، از حبس به عنوان حکمی 'شدید' یاد کرد که در شریعت، تشخیص لزوم چنین حکمی تنها در توان فقیهی است که به عمق فقه شیعه رسیده باشد. وی ضمن تاکید بر حریت بشر، کسانی را که بدون داشتن تشخیص درست فقهی، حکم حبس صادر می‌کنند، مورد انتقاد قرار داد.

همچنین، عبدالکریم سروش، متفکر دینی و از مخالفان حکومت ایران، این هفته با انتشار یادداشتی و با اشاره به آنچه در زندان های ایران بر دامادش گذشته است، حکومت ایران را به خاطر اعمال شکنجه های روحی و جسمی زندانیان "جمهوری کافرپرور اسلامی" نامید.

بیش از یکصد و پنجاه نفر از فعالین سیاسی و مدنی هم در نامه‌ای به رئیس قوه قضاییه، آزادی ابراهیم یزدی، سالمندترین زندانی سیاسی ایران را درخواست کردند.

حوزه روابط خارجی؛ افزایش نفوذ و قطع رابطه

کشف این سلاح ها که گفته شد از ایران آمده باعث تنش در روابط ایران با چند کشور آفریقایی شد

این هفته دو کشتی جنگی ایران از کانال سوئز گذشتند و در بندر لاذقیه سوریه پهلو گرفتند. این اولین بار در دوران جمهوری اسلامی بود که ناوهای ایرانی با عبور از این کانال به دریای مدیترانه وارد شدند.

عبور این دو ناو ایرانی از کانال سوئز و همزمانی آن با تحولات اخیر در خاورمیانه عربی، واکنش هایی را به دنبال داشت.

برخی از ناظران این اقدام ایران را تلاشی برای افزایش نفوذ جمهوری اسلامی در منطقه ارزیابی کردند و سرهنگ دِیو لاپان از سخنگویان پنتاگون از این کشتی ها خواست به قوانین بین المللی پایبند باشند.

اما شیمون پرز، رئیس جمهور اسرائیل، روز چهارشنبه چهارم اسفند، لنگر انداختن کشتی های جنگی ایران در نزدیکی اسرائیل را یک عمل تحریک آمیز کم ارزش اما یک تهدید واقعی علیه اروپا و تمام جهان دانست.

از سوی دیگر، این هفته اعلام شد که دولت سنگال روابط دیپلماتیک خود با جمهوری اسلامی را قطع کرده است.

روابط سنگال و ایران از پاییز امسال به سردی گرایید؛ زمانی که یک محموله بزرگ سلاح ارسالی از ایران در نیجریه کشف شد.

ایران در آن زمان اعلام کرد که مقصد این محموله، کشور گامبیا بوده است، اما سنگال اینک ایران را به فرستادن اسلحه برای شورشیان جدایی طلب مستقر در گامبیا متهم می کند.

دولت گامبیا در آذرماه گذشته روابط رسمی خود را با دولت ایران قطع کرد و سنگال در هفته ای که گذشت تصمیم به قطع روابط با تهران گرفت.

وزارت امور خارجه ایران در واکنش، تصمیم دولت سنگال برای قطع روابط با جمهوری اسلامی را بدون توجیه منطقی دانست.

حوزه هنر؛ فیلم 'جدایی نادر از سیمین'

اصغر فرهادی برای اولین بار در تاریخ سینمای ایران توانست جایزه خرس طلائی برلین را برای بهترین فیلم به دست بیاورد

روز شنبه سی بهمن، هیات داوران جشنواره سینمایی برلين، فیلم "جدایی نادر از سیمین" ساخته اصغر فرهادی را بهترین فیلم جشنواره امسال اعلام کرد و جایزه خرس طلایی را برای آن در نظر گرفت. این نخستین بار بود که جایزه طلایی جشنواره برلین برای بهترین فیلم، به یک فیلم ایرانی اختصاص داده شد.

علاوه بر آن، دو خرس نقره اي، جوایز بهترین بازيگران زن و مرد این جشنواره، هم به بازیگران این فیلم به طور گروهی اهدا شد.

فیلم "جدایی نادر از سیمین" چند روز پیشتر هم به عنوان موفق‌ترین فیلم بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر ۵ سیمرغ بلورین دریافت کرده بود.

این فیلم که بنا به گفته کارگردان آن، در باره بحران انسان امروز و اخلاقیات است، داستان جدایی یک زوج جوان از طبقه متوسط را به تصویر کشیده است.

اصغر فرهادی، کارگردان فیلم، دو سال پیش نیز جایزه بهترین کارگردانی را برای فیلم درباره الی از جشنواره برلین دریافت کرد.

امسال مدیریت جشنواره فیلم برلین از جعفر پناهی، فیلمساز ایرانی برای حضور در جمع هیئت داوران دعوت کرده بود؛ اما جعفر پناهی که به ۶ سال حبس تعزیری و ۲۰ سال محرومیت از فیلمسازی، سفر به خارج از ایران و گفتگو با رسانه های داخل و خارج ایران محکوم شده، عملا نتوانست در این جشنواره حضور داشته باشد.

حوزه اقتصاد؛ تقدیم لایحه بودجه

روز یکشنبه اول اسفند، محمود احمدى نژاد، رئيس جمهوری ايران لایجه بودجه سال آینده را به مجلس تقدیم کرد.

بودجه سال ۱۳۹۰ که بسیار دیرهنگام به مجلس ارائه شد، اولین لایحه بودجه پس از اجرای طرج قانونمند کردن یارانه هاست. بر اساس این لایحه، بودجه سال آينده در مقايسه با بودجه سال جاری حدود ۴۵ درصد رشد خواهد داشت.

اگر چه رئیس جمهوری از تصویب یک بودجه مترقى و سازنده در روزهای پایانی سال سخن گفت، اما احمد توکلی نماینده تهران و رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، در نطقی با اشاره به اعتراضات خیابانی اخیر، نا آرامی ها را در تشدید تحریم ها و هزینه های تبعی آن و کاهش سرمایه گذاری و تولید موثر دانست.